24-latka straciła 300 tysięcy złotych, seniorka 150. "Każdy z nas jest potencjalną ofiarą oszustów" [ROZMOWA]

"Halo. Tu Policja! Pani córka spowodowała wypadek drogowy…" - usłyszała słuchawce seniorka z Poznania. Kobieta - podająca się za policjantkę - poinformowała seniorkę, że jej córka trafiła do aresztu. Aby wyjść na wolność, trzeba wpłacić kaucję - aż 150 tys. zł. Kobieta, myśląc, że działa w słusznej sprawie i pomaga córce, zawierzyła oszustom. Spakowała 150 tysięcy złotych i przekazała obcej kobiecie, która przyszła do jej mieszkania. Po przekazaniu pieniędzy, seniorka wybrała numer do córki. Ta zaskoczona zaprzeczyła, by brała udział w jakimkolwiek wypadku. Wtedy seniorka zorientowała się, że padła ofiarą oszustwa. 

Miał być szybki zysk, a skończyło się stratą prawie 300 tys. zł. Mieszkanka wielkopolskiej Wrześni postanowiła skorzystać ze znalezionej w internecie oferty doradców finansowych. Początkowo nieświadoma zagrożenia 24-latka, postępowała zgodnie z wytycznymi. Jak się potem okazało - oszustów. Ci namówili ją m.in. do zainwestowania 200 euro, podania danych do swoich kont bankowych oraz udostępnienia zdjęcia dowodu osobistego. Jak ustalili śledczy, przestępcy nie tylko wypłacili pieniądze, ale - wykorzystując dane 24-latki - zaciągnęli kredyty, założyli firmę doradztwa finansowego oraz profil zaufany.

Takie przykłady osób oszukanych różnymi metodami można mnożyć. 

Każdy z nas jest potencjalną ofiarą oszustów 

Dlaczego ludzie dają się tak łatwo zwieść? Przecież policja i media niemal codziennie podają informacje o oszustwach na policjanta, na wnuczka, itp. 

Jako policja każdego dnia informujemy o oszustwach za pomocą różnych form przekazu: radia, telewizji, prasy czy internetu. Przy okazji ostrzegamy. Organizujemy również różnego rodzaju przedsięwzięcia profilaktyczne, spotkania w klubach seniora, domach kultury, konferencje naukowe. Wszędzie, gdzie możemy dotrzeć do jak największej liczby osób, to staramy się taką informację seniorom przekazywać odnośnie różnego rodzaju wyłudzeń pieniędzy.

Mimo tego, w dalszym ciągu dochodzi do tego typu zdarzeń. Na pewno wpływ ma na to demografia. W naszym społeczeństwie mamy coraz więcej osób starszych. Nie bez znaczenia jest także fakt, że oszuści zmieniają metody działania. Sprawcami są osoby bardzo dobrze przygotowane do tego procederu i bardzo dobrze wykształcone. Znają techniki manipulacji, wywierania wpływu, grania na emocjach do tego stopnia, żeby osoba, na której próbują wywrzeć presję robiła to, czego oczekują.

Przybywa oszustów w internecie. Nawet Rzecznik Finansowy ostrzega przed obietnicami szybkiego zysku w sieci. Kryptowaluty są najczęściej stosowanym przez oszustów wabikiem. Jak nie dać się nabrać?

W ostatnim czasie odnotowaliśmy sporo zdarzeń, gdzie pokrzywdzeni zgłaszali, że oszuści podszywali się pod sprzedawców wartościowych akcji - najczęściej kryptowalut. Oferowali je po bardzo atrakcyjnej cenie. A ich kurs z dnia na dzień miał drastycznie „podskoczyć”, a tym samym - mieli sporo na tym zarobić. Jednak w ten sposób to nie funkcjonuje. To jest powszechnie wiadome, że nikt nam niczego nie zaoferuje, co na kolejny dzień potroi swoją wartość. Niestety, niektóre osoby - chcąc się wzbogacić w bardzo szybkim czasie - dają się na te metody nabrać. Chęć zysku przysłania zdroworozsądkowe myślenie.        

Policja wspólnie z mediami przeprowadza sporo kampanii informacyjnych. W terenie są prowadzone spotkania z seniorami. Ten temat jest poruszany na debatach społecznych, organizowanych przez policję. Dlaczego te kampanie nie przynoszą oczekiwanego efektu?

Tę wiedzę trzeba cyklicznie i regularnie utrwalać. Staramy się to robić, powracając w te same miejsca. Na spotkaniach - głównie właśnie z seniorami - przypominamy - o grożących im niebezpieczeństwach. Często te osoby zbyt nonszalancko podchodzą do naszych ostrzeżeń. Są przekonane, że wszystko już wiedzą i nie dadzą się nabrać. Niestety, zdarza się, że za tydzień taka osoba przychodzi i zgłasza, że padła ofiarą przestępstwa. Wynika to z tego, że oszuści są bardzo dobrze przygotowani do prowadzenia rozmów i potrafią stosować różne techniki, które doprowadzają potencjalne ofiary do tego, żeby postępowały tak, jak one chcą. Nieświadomi ludzie - poddani silnym emocjom i presji czasu - dają się zwieść.

Często ofiarami są osoby starsze, które zostały wychowane w takim przeświadczeniu, że trzeba nieść pomoc potrzebującym, a szczególnie swoim bliskim, którzy są zagrożeni. I tak naprawdę, są w stanie zrobić wszystko, żeby taką pomoc ofiarować. Oszuści doskonale o tym wiedzą i niestety na tym bazują.

Kto jeszcze - oprócz osób starszych - jest podatny na oszustwa?

Każdy z nas jest potencjalną ofiarą oszustów. Oczywiście najwięcej pokrzywdzonych jest wśród seniorów, jednak osoby bardzo młode - w okolicy 20. roku życia - również padają ofiarami oszustów. 

Zawsze mnie to zastanawia, jak naciągacze typują swoje ofiary, jak oni do nich trafiają?

Niestety, często tak bywa, że z różnych platform wykradane są bazy danych. Hakerzy przekazują je zorganizowanym grupom przestępczym. Często sprawcy tego typu przestępstw, zanim zadzwonią do swoich ofiar, by wyłudzić pieniądze, robią rozpoznanie na temat danej osoby.

Czy policja dysponuje danymi odnośnie liczby osób, których nie udaje się oszukać?

Mamy coraz więcej zgłoszeń od osób, że ktoś je próbował oszukać, a one w porę zorientowały się. Cieszy nas fakt, że ludzie coraz częściej takie przypadki zgłaszają, bo wiele osób nie sygnalizuje policji prób oszustwa. Dla nas jest to cenna informacja, wdrażamy niezbędne czynności, aby ustalić sprawców, a potem ich zatrzymać. W tym czasie do społeczeństwa kierujemy komunikat, że oszuści znów dają o sobie znać. 

Jaki procent oszustw udaje się policji wykryć?

To jest trudny rodzaj przestępstwa do wykrycia, aczkolwiek udaje się ich wykrywać coraz więcej. W ostatnim czasie również na terenie województwa wielkopolskiego została zatrzymana grupa przestępcza, która takim procederem się trudniła. Jeżeli chodzi o wykrywalność, to warto zaapelować do społeczeństwa, żeby jak najszybciej zgłaszano nam przypadki oszustw. Im szybciej mamy informację, tym szybciej możemy podjąć swoje działania.

Na szczęście, część oszustów trafia w ręce policji. Proszę sporządzić portret takiego przestępcy - oszusta? 

To są całe grupy przestępcze i każdy ma w niej swoją rolę. Ciężko skategoryzować takiego oszusta. Tego niechlubnego procederu podejmują się bardzo różne osoby - bez względu na płeć, wykształcenie i wiek.